Η Ιερά Μονή
της Μεγίστης Λαύρας είναι η πρώτη στην ιεραρχία των
αγιορείτικων μονών και η μεγαλύτερη σε έκταση. Άλλες ονομασίες με τις οποίες
φέρεται σε παλαιότερα έγγραφα είναι "Λαύρα των Μελανών", "Λαύρα
του κυρού Αθανασίου", "Λαύρα του αγίου Αθανασίου", "Μεγάλη
Λαύρα", ή και απλώς "Λαύρα" που σημαίνει τύπος μοναστηριού με
χαλαρή κοινοβιακή ζωή. Στην Μονή της Λαύρας είναι και
η κατοικία του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Ροδοστόλου Κ.κ. Χρυσοστόμου.
ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΜΟΝΗΣ
Βρίσκεται λίγο
βορειότερα του νοτιοανατολικού άκρου της χερσονήσου του Άθω, πάνω σ΄ ένα πλάτωμα βράχου. Απέχει 1,5 ώρα από
τις Καρυές με αυτοκίνητο και γύρω
στις 7 ώρες πεζοπορία, ενώ από την ακτή περίπου 20 λεπτά, όπου και βρίσκεται ο αρσανάς της μονής. Γενικά
ο δρόμος αυτός είναι δύσκολος. Χωμάτινος, με πολλές και απότομες στροφές,
στενός και από κάτω γκρεμός και η θάλασσα. Ποτάμια πέρναγαν πάνω από το δρόμο
και πάνω από τα ποτάμια πέρναγε το λεωφορειάκι. Μια βροχή 2 ωρών να πέσει και η
διάβαση γίνεται απαγορευτική. Γι αυτό άλλωστε στην είσοδο της μονής
δημιουργήθηκε πρόσφατα ελικοδρόμιο, εξ ανάγκης. Το μοναστήρι είναι πολύ μεγάλο, με
οχυρωματικούς πύργους με προβολικούς οχετούς, τις "ζεματίστρες" στις
εισόδους της μονής από όπου έριχναν καυτό λάδι για να αντιμετωπίζουν τις
επιδρομές των πειρατών, κατά ιδία αρχιτεκτονική εφαρμογή των κάστρων. Ακόμα,
έξω βρισκόταν ένας νερόμυλος, καλλιέργειες (λαχανικά) και το νεκροταφείο, ενώ
ψηλά στο βουνό το ασκηταριό του Αγ. Αθανασίου.
ΙΔΡΥΣΗ
Η μονή ιδρύθηκε, πάνω
στο σημείο που πιθανολογείται ότι ήταν η αρχαία πελασγική πόλη Ακρόθωσι, από τον Άγ. Αθανάσιο τον Αθωνίτη το 963 μ.Χ. που ο ίδιος με
την ακολουθία του έκτισε στην αρχή το τετράπλευρο τείχος στη συνέχεια το
καθολικό της Μονής και τέλος τις σειρές των κελιών, κατά προτροπή και
χρηματοδότηση του φίλου του, αυτοκράτορα του Βυζαντίου Νικηφόρου Φωκά. Μια ερμηνεία για τη στάση αυτή
του αυτοκράτορα είναι η φιλοσοφία του για το μοναχισμό. Τον προτιμούσε σε
απόκρημνα και δύσβατα μέρη. Συνηγορούν προς αυτό τόσο η απαγόρευση του για την
ίδρυση μονών σε αγροτικές περιοχές, όσο και η βαριά φορολογία στην
εκκλησιαστική περιουσία. Λέγονταν επίσης ότι επιθυμούσε σφόδρα να εγκαταλείψει
αργότερα το θρόνο και να μονάσει στη Μεγίστη Λαύρα. Βεβαίως, μπορεί να υπάρχουν
και άλλες ερμηνείες. Εκείνο που είναι σίγουρο είναι πως δεν πρόλαβε να
πραγματοποιήσει τον πόθο του να μονάσει, καθώς δολοφονήθηκε ενώ κοιμόταν από
την γυναίκα του Θεοφανώ και τον ανιψιό του Ιωάννη Τσιμισκή, μετέπειτα αυτοκράτορα. Και όπως
αναφέρει η παράδοση, βρέθηκε να κοιμάται πάνω σε ένα μοναχικό ράσο.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Μπαίνοντας από την
κεντρική πύλη, στα αριστερά του θόλου που σχηματίζεται, βρίσκεται μια
τοιχογραφία της Παναγίας. Κατά την παράδοση, κάποιος αλλόθρησκος την πυροβόλησε
με τρεις σφαίρες (τα σημάδια των οποίων φαίνονται). Μια από αυτές
εξοστρακίστηκε και τον πέτυχε στην καρδιά. Στο περίβολο υφίσταται το
παρεκκλήσιο (ένα από τα 37 της μονής) της Παναγίας της Κουκουζελιώτισσας, όπου και η
θαυματουργός εικόνα. Πήρε το όνομα της από τον Αγ. Ιωάννη τον Κουκουζέλη, περίφημος για
την ψαλτική του ικανότητα και πρωτοψάλτης των ανακτόρων. Ποθώντας όμως το
μοναχικό βίο έφυγε κρυφά και ήρθε στη Μ. Λαύρα με άλλο όνομα για να μη το βρει
ο αυτοκράτορας και παριστάνοντας τον αγράμματο και αδαή. Ανέλαβε, αυτός ο
μορφωμένος, ο αξιωματούχος, ο πολλά τιμώμενος, το διακόνημα του βοσκού. Όμως ο
αυτοκράτορας που είχε βάλει λυτούς και δεμένους τον ανακάλυψε. Θαύμασε την
ταπεινότητα του και δεν τον ανάγκασε να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη. Έτσι
παρέμεινε στο μοναστήρι όπου έγινε πρωτοψάλτης. Κατά μία παράδοση, μια μέρα που
έψελνε έμπροσθεν της εικόνας, κουράστηκε και νύσταξε. Τότε η Παναγία από την εικόνα
μίλησε και του είπε: ``Κουράγιο, συνέχισε και εγώ θα σε ανταμείψω.`` Και του
έδωσε ένα χρυσό νόμισμα. Το καθολικό της μονής είναι αρκετά μεγάλο. Θαυμάσια
είναι η βαριά δίφυλλη ξύλινη θύρα που χωρίζει τη λιτή από τον κυρίως ναό, δωρεά
του Φωκά, λάφυρο του από πολέμους. Ακόμα πιο θαυμάσιο είναι το ψηλό περίτεχνο
τέμπλο. Στο διπλανό κολλητό παρεκκλήσι βρίσκεται ο τάφος του Αγ. Αθανασίου, ο οποίος
όμως δεν έχει ανοιχτεί ποτέ. Μια φόρα πήγε ένας πατριάρχης Αλεξανδρείας που
ευλαβούταν πολύ τον Άγιο να πάρει λείψανο από τον τάφο του. Μόλις όμως τον
άνοιξε, κεραυνοί και αστραπές έβγαιναν από αυτόν. Από τότε κανείς δεν τόλμησε
να τον ανοίξει. Το δε 1981 (σχετικά πρόσφατα) που το μοναστήρι από ιδιόρρυθμο (ο κάθε
μοναχός ζούσε όπως ήθελε) άλλαξε σε κοινοβιακό (υπακοή στον ηγούμενο, κοινή
προσευχή, τράπεζα κ.τ.λ.), στις εορτές ενώπιον πολλών προσκυνητών ο τάφος
έβγαζε πολύ μύρο. Το παρεκκλήσι αυτό, κάποτε ήταν αφιερωμένο στον Άγιο και το
καθολικό στην Παναγία. Όμως, παρουσιάστηκε η Παναγία στον ύπνο του ηγουμένου
και τον διέταξε το καθολικό να αφιερωθεί στη μνήμη του Αγίου Αθανασίου στις
5/7, ενώ το παρεκκλήσιο αφιερώθη στους 40 μάρτυρες.
Η Tράπεζα, βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την εκκλησία, παρεμβαλλόμενης της φιάλης και ενός πανύψηλου και παμπάλαιου, όπως φαινόταν από τον κορμό, κυπαρισσιού το οποίο είναι πάνω από 1000 χρονών, καθώς φυτεύτηκε από τον Άγ. Αθανάσιο ο οποίος σκοτώθηκε μαζί με άλλους 6 μοναχούς πέφτοντας από μια σκαλωσιά το 1000 ή το 1001.
Η Tράπεζα, βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την εκκλησία, παρεμβαλλόμενης της φιάλης και ενός πανύψηλου και παμπάλαιου, όπως φαινόταν από τον κορμό, κυπαρισσιού το οποίο είναι πάνω από 1000 χρονών, καθώς φυτεύτηκε από τον Άγ. Αθανάσιο ο οποίος σκοτώθηκε μαζί με άλλους 6 μοναχούς πέφτοντας από μια σκαλωσιά το 1000 ή το 1001.
ΠΗΓΗ :ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
